ျပသျခင္း . ၆
>>>>>>>>>>>>>

ကာရန္ကဗ်ာေရးလ်င္သိထားသင့္ေသာ္ ........ :-) :-) :-)

" ခ်ီသံ(ဂရု) / ခ်သံ(လဟု) "
-----------------------

ကာရန္ကဗ်ာ
ဖြဲ႔တိုင္းမွာ
သံသာ အခ်ီ/ခ် ။

အသံသာလ်ွင္
(တုတိ)ပင္
အစဥ္ ရြတ္ဆိုလွ ။

"ခ်ီသံ"မွန္မူ
ျမင့္သံ ယူ
အတူ "ဆယ့္ရွစ္"ျပ ။

ခ်ီသံ=တက္သံ
အမည္ခံ
မွတ္ရန္ ( ဂရု ) ဗ် ။

"ခ်သံ"နိမ့္ေအာက္
ေလးဆယ့္ေျခာက္
ဝမ္ေျမာက္ မွတ္သားၾက ။

(သက္)+(နိမ့္)+(တိုင္)သံ
တြဲမွတ္ရန္
(ခ်သံ)=(လဟု)ရ ။

ခ်ီသံ/ခ်သံ
ေနရာမွန္
"ျပန္လွန္"ဖြဲ႔ဆိုမွ ။

ခ်ီသံ/ခ်သံ
မူမမွန္
ကာရန္ မလွပ ။

အသံ နွစ္ထပ္
မဖြဲ႔အပ္
ေရးစပ္ ဆိုသံအ ။

ႏွစ္ခါထပ္လို
(တိုင္သံ)ကို
ဖြဲ႔ဆို ကပစတ ။

" ကြမ္း စား တတ္ ျပီ
အသတ္သည္
ၾကားညီ ဖြဲ႔ဆိုမ်ွ ။

မလႊဲေရွာင္သာ
ဖြဲ႔ဆိုရာ
ျမင္ " တာ ကြမ္း စား ျပ " ။

ခ်ီ/ခ်မွန္ေရး
ဦးစားေပး
ေမ်ွာ္ေတြး ဖြဲ႔ဆိုပ ။          ။

ေနဘုန္းမိုရ္

"ခ်ီသံ ခ်သံ အေၾကာင္း"
------------------------

ခ်ီသံ ။         ။ အသံျမွင့္ျပီးဆိုရတဲ့အသံ ။
                      ျမန္မာစကား ပကတိအသံ ၄ မ်ိဳး
                      ထဲက တက္သံ(၁၈)ပါးပါဘဲ။
                      ပါဠိလိုေတာ့ ဂရု လို႔ေခၚပါတယ္ ။

ခ်သံ ။         ။ တျဖည္းျဖည္း နွိမ့္ျပီး က်ဆင္းသြား
                      ေအာင္ ဆိုရတဲ့ အသံ ။ ပကတိအသံ
                      ၄ မ်ိဳးထဲက သက္သံ(၁၈)ပါး+နိမ့္သံ
                      (၁၈)ပါး+တိုင္သံ(၁၀)ပါး=(၄၆)ပါး
                       ကိုေခၚတာျဖစ္ပါတယ္။ ပါဠိလိုေတာ့
                       လဟု လို႔ေခၚပါတယ္ ။

" ခ်ီသံ/ခ်သံကို ေနရာမွန္သံုးျခင္း "

          ကဗ်ာေရးရာမွာ ခ်ီသံ နဲ႔ ခ်သံကို ေနရာမွန္သံုး
တတ္ဖို႔ အေရးၾကီးပါတယ္ ။ ခ်ီသံနဲ႔စရမယ့္ ေနရာ
မွာ ခ်သံနဲ႔စထားရင္ ဆို/ဖတ္လို႔ မေကာင္းဘူး။ ထို႔
အတူ ခ်သံနဲ႔ဆံုးရမယ့္ေနရာမွာ ခ်ီသံနဲ႔ဆံုးထားရင္
လည္း မေကာင္းဘူး ။
          ဒီလို ေနရာမမွန္ ေရးဖြဲ႔ထားတဲ့ကဗ်ာကေတာ့
ကဗ်ာေတာ့ ကဗ်ာပါပဲ။ ဒါေပ ကဗ်ာေကာင္းတို႔ရဲ႕
ဂုဏ္အဂၤါနဲ႔ မညီတဲ့ အတြက္ ရြတ္/ဖတ္/ဆိုရင္ တုတ ဆိုတဲ့ သာယာနာေပ်ာ္ဖြယ္ မျဖစ္ဘူး။ေထာင့္
ေထာင့္ေအာင့္ေအာင့္ၾကီးျဖစ္ေနတယ္။
          ဒါေၾကာင့္ ကဗ်ာေရးစပ္သီကံုးတဲ့အခါ ခ်ီ/ခ်
အသံေတြကို ကဗ်ာ တစ္ခုခ်င္းရဲ႕ဥပေဒသ အလိုက္
ေနရာမွန္ထားပါမွ သာယာနာေပ်ာ္ဖြယ္ျဖစ္တဲ့ တုတိ
ကဗ်ာေကာင္းတစ္ပုဒ္ ျဖစ္ပါမယ္ ။

" ကဗ်ာ အမ်ိဳးအစားအလိုက္ ခ်ီ/ခ်သံထားျခင္း "
----------------------------------------

၁။       ေလးလံုးစပ္ အုပ္စုဝင္ လကၤာ/ရတု မ်ားတြင္
ခ်ီ/ခ်သံမ်ားကို စယူသည့္ အသံေပၚမူတည္၍ တစ္
လွည့္စီ ကာရန္အတြဲလိုက္ လွည့္စပ္သြားပါက ပိုလွ ွပါမယ္။

နမူနာ

တိမ္ျပာဝါ(နီ) I  အံု႔မွိဳင္း(ရီ)၍
ေတာင္(ဆီ)ညိဳ [မဲ] I မိုးစ [သဲ]ေသာ္
လုပ္[ ျမဲ]ဝမ္း (စာ) I ေျမလယ္ (ယာ) ၌
ဆြ (ကာ) ထြန္ [ရင္း] I   ႏြားတစ္ [ရွဥ္း] နွင့္
သီ [ခ်င္း]ေစ(ေတာ) I သံခ်ိဳ (ေနွာ)နွင့္
မ(ေမာ)ေန႔[စဥ္] I လုပ္အား[ဆင္]သည္
လယ္ [ ျပင္]ကြင္း(ေဘး) ေရေဖြး(ေဖြး)  ။           ။

(       )  သည္ ခ်ီသံမ်ား နဲ႔ [         ] သည္ခ်သံမ်ား
ျဖစ္ျပီး တစ္လွည့္စီ ကာရန္ အတြဲလိုက္ယူသြားတာ
ကိုေတြ႔ရမွာပါ ။

၂။      အခ်ိဳးကဗ်ာမ်ားနွင့္ ေတးထပ္I ေဘာလယ္ စ
သည္တို႔မွာ  ဥပေဒသပါ ခ်ီ/ခ်သံ ေနရာမ်ားေပၚမူ
တည္၍ အတြင္းကာရန္အတြဲမ်ားကို တစ္လွည့္စီ
ဖြဲဆိုသြားပါမွ အသံပိုလွပါမယ္။

၃။     ခ်ီ/ခ်သံမ်ားကို စာအဓိပၸာယ္အရ မလြဲမေရွာင္
မွသာ နွစ္ခါထပ္ယူပါ ။ ယူတဲ့အခါ ခ်သံကိုနွစ္ခါထပ္
ခ်င္ရင္ ခ်သံ ၃မ်ိဳးေပါင္းထဲက ေအာက္ျမစ္သံ ဝစၥံေပါက္သံမဟုတ္တဲ့ တိုင္သံ၁၀ မ်ိဳးကိုပထမ ဦး စားေပး ထပ္ပါ။
တိုင္သံ(၁၀)မ်ိဳးဆိုတာ ကသတ္ စသတ္ l တသတ္
ပသတ္ ေလးမ်ိဳးနဲ႔သတ္ထားတာျဖစ္တယ္။
(ဒီအသတ္ေလးမ်ိဳးကို အလြယ္မွတ္ရင္ က စ တ ပ=
"ကြမ္းစားတတ္ျပီ"လို႔မွတ္ပါ။)

နမူနာ

ေက်းဇူးမ်ား(ေျမာင္) l နွစ္ငါး(ေထာင္)လ်ွင္
ျမ(ဲေႏွာင္)ျမင့္[စည္] l တည္စိမ့္[သည္]ဟု
သံုး[မည္]လူ႔(ထိပ္) I ျမြက္ခဲ့(ရိပ္)က
ပတ္(ခ်ိပ္)နီး[ေဝး] l ထြန္းလ်ွံ[ေျပး]သည္
မ[ေကြး] ျမသလြန္ပါတကား ။         ။

စည္/သည္/မည္ ခ်ီသံ နွင့္ ေဝး/ေျပး/ေကြး ခ်သံမ်ားအၾကား ရိပ္/ခ်ိပ္/ထိပ္ ခ်သံ-ပသတ္ ကို ၾကားခံထပ္တာကိုေတြ႔ရပါမယ္။

၄။  နွစ္ခါထပ္ရာမွာ ခ်ီသံထဲက အျခား သက္သံ နိမ့္
သံမ်ားနွင့္လည္းထပ္၍ရပါတယ္။ ဒီအသံ နွစ္ခုမွာမွ
နိမ့္သံထက္ သက္သံကို ဒုတိယဦးစားေပးထပ္ပါ။
(က်န္နိမ့္သံကိုေတာ့ မထပ္မိတာပိုေကာင္းပါတယ္)

နမူနာ

မရွိမ(ရ)Iအိမ္ေထာင္(က်)ဟု
အာ(စ)မ[လဲွ႔] l သ[လဲ့]သ(လြင္း)
လူ႔ခ(ပင္း)ကား l မ(ျငင္း)မခုန္

"အခ်ိဳးကဗ်ာမ်ားတြင္ ခ်ီ/ခ်သံမ်ားကို ဥပေဒသအ
လိုက္ေနရာမွန္ထားျခင္း "

ဇယားျဖင့္ျပပါမယ္ ။
------------------------------------------
             l  ေဒြးခ်ိဳး       l      ၾတိခ်ိဳး      l      ေလးခ်ိဳး
------------------------------------------
ပခ်ိဳး     l  ဂစ/လခ်   l     လစ/ဂခ်   l      လစ/ဂခ်
------------------------------------------
ဒုခ်ိဳး     l ကစ/လခ်   l     ဂစ/လခ်   l     လစ/ဂခ်   
------------------------------------------
တခ်ိဳး   l                     l     ကစ/လခ်  l     ကစ/လခ်                                                                                     ------------------------------------------
စခ်ိဳး     l                      l                      l     ကစ/လခ်
------------------------------------------

ဂစ=ဂရု(ခ်ီသံ)ျဖင့္စပါ ။
လစ=လဟု(ခ်သံ)ျဖင့္စပါ ။
ဂခ်=ဂရု(ခ်ီသံ)ျဖင့္ခ်ပါ။
လခ်=လဟု(ခ်သံ)ျဖင့္ခ်ပါ ။
ကစ=ၾကိဳက္ရာခ်ီ/ခ်သံျဖင့္စပါ။

မွတ္ရန္

၁။         ေလးခ်ိဳး စတုထၳအစကို ခ်ီသံျဖင့္စတာမ်ား
ပါတယ္။ 
၂။         အတြင္းကာရန္မ်ားကို အစပၚမူတည္၍ တစ္
လွည့္စီသြားပါ။
၃။         ေဒြခ်ိဳး ၾတိခ်ိဳး ေလးခ်ိဳးတို႔ရဲ႕ေအာက္ဆံုး အခ်ိဳးတိုင္းဟာ လဟု(ခ်သံ)ျဖင့္ခ်ရမွာ ျဖစ္တဲ့အ
တြက္ အခ်ပါဒတိုင္းမွာ အတြင္းကာရန္ဟာ အတြဲ
ေပၚမူတည္ျပီး ဘာအသံက်က် ရပါတယ္။ ဆိုလို
တာက အခ်စာလံုးဟာ ခ်သံျဖစ္ေနတဲ့အတြက္ သူ႔
ပါဒက အတြင္းကာရန္ဟာ ခ်သံျဖစ္ေနလည္း ရတယ္။ ပိုေတာင္ေကာင္းတယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။

နမူနာ

တပင္ကိုနွစ္ပင္(ယွက္)တယ္
ေက်း(ငွက္)က[ ျမဴး ] ။